Çocuklar büyüme ve gelişme sürecinde pek çok yeni davranış geliştirmektedir.
Bu davranışların bazıları onların uyumlarını kolaylaştırırken bazıları da onların yaşamında sorunlar yaşamlarına neden olabilmektedir. Çocukların bulundukları yaş ve gelişme dönemine bağlı olarak sorun olarak görülen davranışların kısa süreli ve gelip geçici olması sıklıkla normal kabul edilirken, diğer bir yaş ve gelişim dönemine uzayıp gitmesi ve yerleşmesi normal olarak kabul edilmemekte ve önemli davranış sorunlarına neden olabilmektedir.
Çocukluk çağında karşılaşılan bu sorunlar (parmak emme, tikler, mastürbasyon vb) çok ve çeşitli olmakla birlikte karşılaşıldığında anne- babaya sıkıntılı anlar yaşatabilmektedirler.
Bu davranış sorunlarıyla baş etmek kolay değildir. İşte sizlere bizlerden pratik öneriler…
Bazen başlangıç nedenini bilmek çözüm üretmekte faydalı olabilir.
Parmak Emme
3-4 yaşlarına kadar görülmesi normaldir.
Sürekli parmak emme alışkanlığı psikolojik sorun ve gerginliğin bir sonucuolarak gelişebilir.
Zorluklarla karşılaşıldığında sıkılma ve utanma belirtisi olarak görülebilir.
Çocuk ilgi çekmek amacıyla parmağını emebilir.
Nasıl çözümlenir?
Sürekli konunun üzerinde durmaktan kaçınılmalı.
Eleştirilmemeli, utandırılmamalı, alışkanlığı yüzünden dikkatler çocuğun üzerine çekilmemeli.
İlgisi başka yöne çekilebilir.
Basit bir dille davranışın “bebeksi” olduğu ve başkalarının gözünde hoş görünmeyeceği ifade edilebilir.
Baskı ile önlenirse tik, tırnak yeme, kekemelik gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu tutumdan uzak durulmalıdır.
Tırnak Yeme
5 yaşlarında başlayıp 12 yaşlarında duraksayan bazen erişkin çağda da süren bir davranıştır.
Annenin hakim, düşkün ve nevrotik karakteri göze çarpar.
Çocuğun iç sıkıntısı ve kızgınlığının dışa vurumudur.
Ceza ve zorlama arttırır.
Çoğu kez güvensizlik belirtisidir.
Eleştirel, otoriter ve ilgisiz anne-baba tutumu göze çarpar.
Nasıl çözümlenir?
Şefkat ve ilgi ile gerilim azaltılabilir.
Çocuğun agresyonuna karşılık oyun, spor, koleksiyon yapmak, resim kesmek gibi boşalım olanakları yararlı olabilir.
Tırnaklara bakım, kremle yumuşak tutmak gibi önlemler alınabilir.
TV izlemek gibi anlarda tırnak yeme davranışı artabileceğinden çocuğu sakız çiğnemeye yönlendirmek yararlı olabilir.
Tikler
İç gerilimlerin ve çözümlenemeyen çatışmaların ürünüdür.
Yetersiz ilgi, otoriter tutumlar, dayak, eleştirme, yetersizlik hisleri, kardeş kıskançlığı, sürekli başkaları ile kıyaslanma, kapasitesinin üzerinde başarı beklenmesi tiklerin ortaya çıkmasında etkili olabilir.
Olumsuz, istenmeyen veya aşırı stres yaratan durumlarda artabilir.
Bazı merkezi sinir sistemi bozuklukları da tikleri oluşmasında etkili olabilir.
Nasıl çözümlenir?
Problemin organik kökenli olup olmadığı araştırılmalıdır.
Bahsedilen stres unsurları ortadan kaldırılmalıdır.
Çocuğun dikkati tikine çekilmemeli, alay edilmemelidir.
Sevgi, hoşgörülü ve destekleyici bir tutumla yaklaşılmalıdır.
Bir uzmana başvurulabilir.
Öfke Nöbetleri
Temelde bencil olmaları ve özellikle 2. yaşta başlayan bağımsızlık çabaları nedeniyle, çocukların çoğu isteklerinin yapılmamasına aşırı tepki gösterebilirler.
Engellendiklerinde ağlama, bağırma, etrafa saldırma, vurup kırma, tekmeleme, kendini yere atma görülebilir.
İsteklerinin yerine getirilmemesi bu tarz davranışların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Nasıl çözümlenir?
Anne babanın koyacağı sınırlamalar tutarlı, makul ve dengeli olmalıdır.
Sevgi ile disiplin dengeli verilmelidir.
Taviz vermeden tüm aile bireyleri kararlı olabilmelidir.
Aile kontrolün önce kendisinde olduğunu hissetmeli ve bunu çocuğa hissettirmelidir.
Yalan
Aşağılık duygusu, suçluluk duygusu, saldırganlık ve kıskançlık duyguları,
Sevgi ve ilgi ihtiyacının anne ve baba tarafından yeterince karşılanmaması,
Çevresindeki insanların kötü örnek olması,
Hoşgörülü davranılmadığı için hatalarını yalanla örtme çabası,
Gücünün üstünde sorumluluk yükleme sonucu başarısızlığını yalanla örtmeye çalışması,
Akranlarıyla arasında mukayese yapılması,
Yeterli güven duygusunun verilmemesi yalan söylemenin nedenleri arasında sayılabilir.
Nasıl çözümlenir?
Ailenin diğer fertleri de yalan söylememeli,
Kapasitelerinin üstünde işler istenmemeli,
Başka çocuklarla kıyaslanmamalıdır.
Ailede alınan kararlara dahil edilip, ona da söz hakkı verilebilir.
Her koşulda problemler yumuşak ses tonuyla ve eleştirel olmayan tarzda çözümlenmeye çalışılmalıdır.
Çalma
Mülkiyet kavramının gelişmemiş olması,
Ailedeki bireylerde izin isteme türü davranışların görülmemesi ve bu konuda çocuğa model olunmaması,
Aileye isteklerini anlatmak konusunda çocuğun problem yaşaması,
aşağılanması, kabul görmemesi çalma davranışının nedenleri arasında yer alabilir.
Nasıl çözümlenir?
Küçüklükten itibaren kendine ait odasının olması,
Dolabının olması,
Ailenin ona ait olan eşyaları izinsiz almaması, başkalarına vermemesi,
Başkalarına ait bir eşyayı izinsiz olarak almamasının anlatılması,
Çocuğa gerekli ilgi ve sevginin gösterilmesi etkili olabilir.
Böyle bir durum olursa da “hırsız” diye damgalanmamalı, iletişim kurarak, çocuğu korkutmadan hatalı davranışı anlatılmalıdır.
Kıskançlık
Küçük kardeşin doğumu,
Çocuğun egosantrizimde saplanıp kalması,
Anne babanın yanlış tutumları,
Çocuğun paylaşmaya alıştırılmamış olması kıskançlığın nedenleri arasında yer alabilir.
Nasıl çözümlenir?
Yeni doğan kardeşe dokunmasına, bazen kucağına almasına izin verilebilir.
Eve gelen misafirler küçük kardeşten çok kendisiyle ilgilenebilirler.
Akranlarıyla mukayese edilmemelidir.
Aile paylaşma konusunda çocuğa model olabilir.
Kekemelik
2-7 yaşları arasında çocuk konuşmaya ya da okumaya başladığı sıralarda ortaya çıkabilir. Organik ya da psikolojik kökenli olabilir.
Ailenin verdiği eğitim,
Aşırı titizlik ve mükemmeliyetçi tutum,
Düzen, temizlik ve terbiye konusunda büyük beklentiler,
Çocuğun kendisine güven duymaması,
Ailede konuşma bozukluğuna karşı eğilim olan çocuklarda herhangi bir korku kekemeliğe neden olabilir.
Nasıl çözümlenir?
Düzgün konuşma konusunda zorlanmamalı,
Sabırsızlık gösterilmemeli, konuşması kesilmemeli,
Var olan güvensizlik ve yetersizlik duyguları pekiştirilmemeli,
Ailenin aşırı titiz, denetimci, kuralcı tutumları yumuşatılmalıdır.
Gerekirse bir uzmandan destek alınabilir.
Saldırganlık
Çocuklar bu tür davranışları yakın çevrelerinden model alabilir.
Sık sık engellenmek, benimsenmek, ezildiğini düşünmek ve sevilmekkonusunda ciddi kaygıları vardır.
Anne ve babalarından şiddet görüyor olabilirler.
Nasıl çözümlenir?
Bu tür davranışlar ebeveynler tarafından yüceltilmemeli,
Çocuklara fiziksel şiddet uygulanmamalı, tutarlı disiplin uygulanmalı,
Şiddet içeren TV programları izletilmemeli,
Çocuğun uygun toplumsal kuralları öğrenmesi sağlanmalı,
Sık sık açık havaya çıkartılarak enerjileri boşaltılmalıdır Bu davranışlar uzun süreli devam ederse uzmana başvurulabilir.
Uyku Problemleri
Çocuğun zamanında yatağa girmemesi veya anne babası ile yatmak istemesinin temelinde;
Ayrılık anksiyetesi,
Anne babanın kararlı bir tutum gösterememesi,
Kendini güvende hissetmemesi olabilir.
Nasıl çözümlenir?
Anne baba kararlı bir tutumla çocuğa yatma alışkanlıklarını kazandırmalı (uyumadan önce pijama giyme, diş fırçalama gibi…)
Yatarken masallar okumak, sevdiği oyuncağı yanına almasına izin vermek uykuya dalmasını kolaylaştırabilir.
Çocukta uyuma davranışı yerleşene kadar anne babanın sabırlı ve tutarlı bir tutum sergilemesi gerekmektedir.
Gıda Reddi
Henüz acıkmama,
Dikkatini çeken daha ilginç bir şeylerin olması,
Ailenin ilgi merkezi olmaktan hoşlanma,
Yemesi için sergilenen oyun ve gösterilerin süresini uzatmak,
Yemeğin sonunda gerçekleşecek bir şeyin ertelenmesi (Uyku, tuvalete gitmekgibi…).Aşırı Beslenme Daha çok 5-8 yaşları arasında olur.
Akranlarıyla etkili iletişim kuramamanın verdiği yalnızlık duygusu,
Aşırı koruyucu anne baba tutumu,
Ailenin yemek yeme adabı; çocuğun aşırı yemeğe özendirilmesi, teşvik edilmesi, zorlaması bu huyun kazandırılmasına neden olabilir.
Nasıl çözümlenir?
Bağırarak ve tehdit ederek yemeğe zorlanmamalı.
Bazı yiyecekler konusunda aşırı katı olunmamalı.
Kendi kendine yemek yemesine fırsat verilebilir.
Yiyebileceği miktarda yemek önerilebilir.
Seçenekler sunulabilir.
Yemek süresinin makul bir zamanı olmalı, süre geçince sofra toplanabilir.
Tatlı ve ara atıştırmalara ancak çocuk yemek yediği zaman müsaade edilebilir.
Enurezis (Alt Islatma )
Genetik, organik ve psikolojik nedenleri olabilir.
Yuva veya okula başlama,
Okul ve yerleşim yerini değiştirme,
Dayak veya zorlayıcı yaşantılar,
Anne ve baba arasındaki geçimsizlik,
Boşanmalar veya travmatik olaylar,
Yanlış veya yetersiz tuvalet eğitimi olabilir.
Nasıl çözümlenir?
Yatmadan önce alınan sıvılar kısıtlanmalı,
Uyuduktan 1.5 saat sonra kaldırılıp tuvalete götürülmesi sağlanmalı,
Gerekirse gecede iki kere kaldırılmalı,
Islak kuru çizelgesi yapılmalı ve kuru kaldığı günler ödüllendirilmeli,
Kasların tutma işlevini geliştirmek için kas çalışması yapılmalı,
Sevgi ve anlayışlı bir tutum gösterilmeli.
Enkoprezis (Kakayı tutma veya uygunsuz yerde yapma)
Tuvalet eğitimi sırasında korkutulması veya gönül almalarla zorlanması,
Annenin sabırsızlığına direnme,
Dışkısını silah olarak kullanmaya başlama,
Kendisine uygulanan disiplin kurallarına başkaldırı,
Ölümler, ayrılıklar, kardeş doğumu, okula başlama veya hastalanma gibi travmatik olaylar.
Nasıl çözümlenebilir?
Çizelge tutulabilir ve ödüller kullanılabilir.
Çocuğun utanç ve suçluluk duyguları hafifletilebilir.
Güven duygusu geliştirilebilir.
Ailenin aşırı tutumları önlenebilir.
Gereksiz baskılar ve aşırı titiz tutumlardan vazgeçilebilir.
Ceza ve dayak bırakılıp, soğukkanlı ve kararlı bir tutum sergilenebilir.
Bir uzmana aile ve bireysel görüşme için başvurulabilir.
KAYNAK=http://www.bebekvecocuk.com
