“Bebeğim yürüteç kullanmalı mı? Çocuğum yürümeye başladı fakat içe basıyor şeklinde görünüyor, düztaban olabilir mi? Bebeğimin ilk adım ayakkabısını iyi mi seçmeliyim?” Bebeğinizin sıhhatli adımlar atması için aklınızdan her gün yüzlerce sual geçiyor olabilir. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. İ. Teoman Benli, bebeklerin ayak sağlığı hakkında informasyon verdi.
Bebeklerin ayak gelişiminin düzgüsel ilerleyip ilerlemediğini iyi mi öğrenebiliriz? Gözlem yaparken nelere dikkat etmemiz gerekir?
Anneler, doğumdan derhal sonrasında hekimin doğum ile alakalı değerlendirmesini kesinlikle öğrenmelidir. Doğumun iyi mi geçmiş olduğu, kordon dolanması, çoğul gebelikler, anne suyunun azca olması, yeni doğanda bir ekip kas iskelet sistemi problemleri ve böbrek sağlığı doğuştan hastalıklar hakkında ipucu vermektedir. Bebeğin doğumunu takiben morarma oldu mu? Nefes aldı mı? Bu soruların cevapları da gene beyin felci şeklinde bir ekip hastalıkların gelişmesi açısından önemlidir.
Hastaneden çıktıktan sonrasında anne / baba, bebeğin her altını açtığında ayaklarını görmektedir. Parmak sayısının 5’in altında yada üstünde olduğuna bakmalıdır. Bebekler doğumu takiben dizlerini bükülü ve kalçasını dışa dönük durumda tutarlar, bu en fizyolojik duruştur. Kalçayı ve dizleri düz tutan kundak bağlama, hiperlaksitesi olan çocuklarda gelişimsel kalça çıkığı ile sonuçlanabilir.
Bebeklerin ayak tabanı yağ potin dediğimiz bir katman ile kaplı olup, tombiktir. Bu zamanda ayaktaki arklar oluşmaz. “Benim bebeğim düztaban mı?” şeklinde bir kaygı bir çok süre gereksizdir.
Bebek ayaklarının içe yada dışa aşırı dönüklüğü var ise kesinlikle bir ortopediste başvurulması gerekir. Yumru ayak (Pes Ekinovarus – PEV) denilen ayak deformitesi en sık görülen deformite olup, erken tedavi ile cerrahiye gerek kalmadan tamamen düzeltilebilmektedir. Yumru ayakta ayağın iç kısımında gamze vardır. Topuk ve ayak parmakları içe dönük ve ayak bileğinde aşağı doğru eğiklik vardır.
Bebeklerin ayaklarının sıhhatli gelişimi için aileler nelere dikkat etmelidir? Bebeklerin ayak sağlığı için doğduğu andan itibaren kullanılan patiklerin seçimi iyi mi olmalıdır? Her patik türü bebekler için uygun mudur?
Aslen tamamen düzgüsel bir ayakta kullanılacak hususi patikler yoktur. Bebeğin ayağını sıkmayan ve yumuşak tabanlı olan her patik olabilir. Bakım için onarıcı kremler kullanılabilir. Ayak tırnakları asla dipten kesilmemelidir.
Evlatların büyük bir çoğunluğunda belirli bir yaşa gelene kadar içe basma görülmekte.
Bu kalıcı bir hale gelebilir mi? Kalıcı olmaması için nelere dikkat edilmesi gerekir?
Çoğu zaman kız bebekler 12-15, adam bebekler 15-18 ay arası yürürler. Birazcık ilkin bahsettiğim şeklinde ayağın iç tarafındaki iç ark ve ayak önünde yer edinen enlemesine ark – ya da çukurluk diyelim – 5 yaşlarında oluşur. Gelişimsel esnek düztabanlık sadece 5 yaşından sonrasında değerlendirilebilir. Doğuştan düztabanlıklar esasen ileri derecede deformedir ve derhal ayırt edilir. Bir çok ebeveyn, anneanne ve babaannelerin zorlamasıyla doktorların kapısını aşındırır. Bu yüzden bu duruma “torununu içe basıyor zanneden babaanne hastalığı” diyoruz. Bir çok kaygılanılan durum çoğu zaman düzgüsel gelişmenin bir parçasıdır.
Bebeklerde / çocuklarda en sık görülen ortopedik problemler nedir?
Birçok ülke ve bölgeye gore en sık problemler değişmekle beraber, devletimizde çocuk ortopedisi derneğinin de öne koyduğu en sık görülen problemler gelişimsel kalça çıkığı, çarpık ayak ve beyin felci şeklinde hastalıklardır. Bu problemlerin görülme sıklığının azalmasını sağlamak için her bebeğe 1. ayda kalça ultrasonografisi çekilmekte ve kalça çıkığı erken dönemde yakalanmaya çalışılmaktadır.
Çarpık ayak nedir? Iyi mi bir tedavi yöntemi uygulanır?
Çarpık ayak yada yumru ayak doğuştan ayak iç arkının aşırı olmasıyla giden ve ayaktaki minik kemiklerde çıkık görülen bir deformitedir. Günümüzde bu deformiteyi “Ponsetti Yöntemi” kısaca haftalık tekrarlayan alçılarla 3-4 ay içerinde tedavi edebilmekteyiz.
Çocuklar kaçıncı aydan sonrasında yürümeye başlamazsa aileler bir uzmana danışmalıdır?
Yukarıda da değindiğim şeklinde 18 aya kadar yürümeyen çocuklarda doğuştan kalça çıkığından kuşku edilmeli ve bir ortopediste götürülmelidir.
Bebeklerde yürüteç kullanımı zararı dokunan mıdır? Bebeğin kemik gelişimi için negatif bir tesir oluşturabilir mi? Adım atma kabiliyetini etkisinde bırakır mi?
Bu hakikaten mühim bir sual. Evlatların fizyolojik zamanlarda belirli hareketleri başarabilmesi beklenir kısaca asla vaktinden ilkin zorlanmamalıdır. Yürüteç, hoppala askısı, örümcek ve benzeri gereçler diz gelişimini bozarak Blount hastalığına ve dizlerde çarpıklığa yol açabilir. 9 aydan ilkin bu tür gereçler asla kullanılmamalıdır.
İlk adımı atan bebekler için doğru ayakkabı seçimi iyi mi olmalıdır?
Yumuşak lastik altlı ve arka kısmında destek (ford) olan çoğu zaman spor ayakkabılar tercih edilmelidir. Kösele ve ıslak tabanlı ayakkabılar kesinlikle kullanılmamalıdır.
Milliyet – PembeNar
