Okul öncesi (0-6 yaş) dönemde yalan zannedilen davranışlar ve söylemler aslında yalan değildir..
Pedagoji der ki “hiçbir çocuk yalan söylemez. Yalan insan fıtratının değil korkunun, kaygının, baskının ve mahrumiyetin ürünüdür.”
Bazen de çocuk sevgi noksanlığı ile ilgi çekmek için bilinçli olmadan bu tarzda (yalan gibi) söylemler geliştirebilir.
Mesela mutfakta süt içen çocuk elinden bardağı düşürse ve sizde o an mutfağa girip sen mi yaptın deseniz.. Hayır ben düşürmedim diyebilir.
Mesela meraktan kalemi alıp duvarı çizse, makası alıp koltuğu yastığı kesiverse ve siz de sen mi yaptın deseniz.. Hayır falanca eve geldi yaptı gitti diyebilir.
Mesela karnım ağrıyor, midem bulanıyor diyerek ilgi çekmek isteyebilir. Biraz sevgi ilgi gösterince karın ağrısı geçebilir.
6-7 yaşa kadar çocuklar soyut somut farkını henüz ayırt edemez. Hayali şeyleri gerçek olarak çok rahat anlatabilirler, bu normaldir.
Öyle ki çocuk gördüğü rüyayı, aklından geçen olmasını istediği bir şeyi de gerçek gibi anlatabilir. Bu yalan değildir.
“Yalan söyleme” diye çocuğa baskı kurulmamalı, gülümseyerek onun bu hikayesi dinlenip geçilmelidir ya da hatası yüzüne vurulmadan:
– Ah birlikte düzeltelim mi,
– Anladım tamam sen yapmasan da sorun değil, birlikte düzeltmeye ne dersin?
– Sana da ıslak mendil vereyim mi birlikte silelim vs vs.. diyerek konuyu tevazu ile toparlayabilirsiniz..
Yalan peşinde koşturmak ve açığını aramak bir süre sonra çocuğu profesyonel yalancı haline getirebilir.
Göstereceğiniz tevazu ile bu davranışlar normal hale gelmez merak etmeyin. Ayıp örtmek ilahi bir tavsiyedir aklımızdan çıkartmayalım.
İleriki yaşlarda (7+yaş) gözlemlenen yalan vari söylemler ve davranışlar için daha ayrıntılı başka faktörler de devreye girmektedir. Bu yüzden okul rehberlik servisinden, öğretmeninden veya bir uzmandan destek almak sizleri daha çabuk çözüme ulaştırabilir..
Kızmak, ceza vermek, sevdiği şeyden mahrum etmek, yasaklarla terbiye etmeye çalışmak çocuğun yalan davranışı daha gizli saklı yapmasına sebep olabilir.
Ebubekir Ertem
