Öfke: Kişinin çevresinde olup biten olaylara ve kendisine yönelik her türlü tehtide karşı geliştirdiği ,belirli dozlarda meşru kabul edilen bir savunma düzeneğidir. İnsanoğlunun temel bileşenlerinden olan öfke, sosyal çevre ve ebeveyn etkisi ile doyuma ulaşır. Bebekler öfkelerini, ağlayarak, kollarını sallayarak, bacaklarıyla tekme atarak dile getirirler. 18.aydan sonra bu ifade çoğu annenin de deyimiyle “sinir krizine” dönmektedir. 2 yaşın sonuna doğru yemek yeme, uyuma gibi basit gündelik etkinliklerde bile zirveye ulaşan bu krizler, ifade edici dilin gelişmesiyle yavaş yavaş azalır. Çünkü çocuklar isteklerini ifade etmede, dil ve konuşmanın etkin bir araç olduğunu keşfederler. Yetişkinliğe eriştiğinde ise artık ”öfkesini kontrol edebilen” bir birey olması beklenir.

Peki çocuklar neden öfkenelir?

· Potansiyel – Beklenti: Ebeveynler; çocuğun reel potansiyelini yok sayıp,ona reel olmayan hedefler belirlediğinde.

· İnanç – İmkan: Çocuğun inandığı ve eğilimi olan bir durumu , küçümseyip , yok sayıp ve imkanlarını kısıtladığında.· Enerji Blokları: Çocuk yaşı ve gelişimi ile doğru orantılı olarak enerji depolar ve doyum noktasına eriştiğinde biriken enerjiyi boşaltacak meşru bir kaynak arayışına girer. Çoğu zaman depoladığı yoğun enerjiyi nötrleyecek doğru kaynağı bulamadığından bize taşkınlık gibi görünen davranışları sergiler.

· Aile içi şiddet: Fiziksel, cinsel ve sözel şiddet içeren ortamlarda yer aldığında.

· İletişimsizlik: Ebeveynlerin ve sosyal çevrenin birbirlerini anlama-anlaşılma noktasında yarım kaldığında.

· Baskılanan duygu – düşünce bütünleri: Ebeveynler çocuğun mevcut düşünce kalıplarını yıkıp yeni kalıplar oluşturmaya çalıştığında.

· Yorumlama hatası: Doğru ve işlevsel gözlem yapamayan ebeveyn çocuğu yapıcı yorumlayamaz. (-mış gibi davranır.)

Çocuğun öfkesi ile ne zaman ilgilenilmeli?

1. Gerçekleştirmeyi hedeflediği bir durumu başaramaması halinde saldırgan tavırlar sergilerse

2. Daha önce çok rahat baş edebildiği sorunlar karşısında artık dürtüsel tepkiler veriyor ve öfke nöbetleri geçiriyorsa

3. İçsel eğilimi, saldırganlığa yönelmeye başladıysa

4. Herkese, her şeye öfkelenecek bir şey buluyorsa

5. Akranları ve aile fertleri ile sık sık tartışmaya giriyorsa

6. 4 Yaşını geçtiği halde öfke nöbetleri yaşamaya devam ediyorsa

7. Günde 3 kereden fazla ve uzun süreli öfke nöbetleri yaşıyorsa müdahale edilmelidir.

Öfke Sorunu Yaşayan Çocuk Karşısında Ne Yapabiliriz?

Çocuk bu denli yoğun duygular yaşarken, kendini dinleyecek anlayacak sakin bir yetişkine ihtiyaç duyar. Yoğun öfke problemi yaşadığı süre içerisinde onu azarlamak, kızmak yerine yanında olduğunuzu söylemeli ve onu ancak konuşursa anlayabileceğinize ikna etmelisiniz. Aksi yönde bir hamle çocuğun bu tarz negatif ifade yöntemlerini içselleştirmesine sebep olacaktır.

Daha az öfkelendiği ya da az da olsa sakin kalarak bir problem çözme çabası içine girdiğinde onu açıkça takdir etmeli ve addi değeri olmayan hediyeler ile ödüllendirmelisiniz.

Sakin olduğu bir dönemde duygularını eksiksiz anlattığı bir günlük tutmasını önerebilirsiniz. Henüz yazmak konusundaki becerileri gelişmemiş ise güzel bir resim dosyası alabilir ve duygularını resim yaparak ifade etmesini sağlayabilirsiniz.

Çocuklar duygu yönetimlerini anne-babadan öğrenir. Bu sebepten iyi rol-model olmalı, iletişiminize dikkat etmeli ve duygularınızı iyi yönetebilmeyi öğrenmelisiniz.

Çocuğunuzu medyanın kötü etkilerinden korumalısınız. Amerikada yapılan bir araştırmada günde ortalama 2 saat televizyon izleyen çocuğun zihin arşivinde negatif tutumları depoladığı gözlemlenmiştir. Bu yüzden çocuğunuzun ne izlediğini takip etmeli zaman zaman işlevsel programlar filmler araştırıp beraber izlemeyi önermelisiniz.

Grup halinde oynanan oyunlara teşvik etmelisiniz. Kazanmak ve kaybetmek grubun tamamını ilgilendiren bir durum olacağından davranış örüntüleri sosyal çevreyi yoksaymayacak ve işlevsel olacaktır.

Enerjisini rahatlıkla boşaltabileceği spor dallarına ve aktivitelere yönlendirmelisiniz. Kazanç ve kaybın kardeş olduğunu her fırsatta dile getirmelisiniz.

Kararlı olmalısınız, ağlama nöbeti ve öfke patlaması yaşadığı bir durumda sırf ağladığı için istediğini verirseniz karşınıza sürekli ağlama krizleri ile çıkacaktır.

Sorun katlanarak devam ediyorsa bir uzmandan yardım almalısınız.