Çocukluk döneminde ortaya çıkan stereotipi (anlamsız hareket veya kelimelerin daimi olarak tekrarlanması) genellikle iki yaşından önce başlar. Bu tür hareketler, erkek çocuklarında kızlardan daha fazla bir biçimde görülmektedir.
Temel anlamıyla stereotipi, çocukluk döneminde ortaya çıkan ve sürekli olarak tekrarlanan hareketler olarak nitelendirilmektedir. Diğer birçok hareketle birlikte en sık görülenleri, sallanmak, başı vurmak, parmaklarla oynamak ya da daha karmaşık salınımlı hareketler olabilir. Her ne olursa olsun bu tip stereotipi hareketleri, çocukların gelişiminin bir parçasıdır. Bu nedenle, böyle bir durumla karşı karşıya kalındığında özel bir endişeye kapılmak gereksizdir.
Şüphesiz stereotipi bir motor rahatsızlığıdır. Çocukluk döneminde ortaya çıkan bu sorun, herhangi bir amaç olmadan tekrar eden hareketleri içermektedir. Daha net olmak gerekirse, çocukluk dönemi stereotipi rahatsızlığı, genellikle 2 ile 5 yaşları arasında görülmektedir. Bunun yanında maalesef bazı çocuklarda yetişkinlik döneminde de bu sorunun devam ettiği gözlenmektedir.
Stereotipi, aynı hareketin uzun süreler boyunca defalarca tekrarlanması ile ortaya çıkmaktadır. Genellikle kız çocuklarından çok erkek çocuklarda görülmektedir. Genel kanının aksine stereotipi beyinde herhangi bir zarara ya da hasara neden olmamaktadır. Bununla birlikte, bu rahatsızlığın tam olarak neden kaynaklandığı ya da neden bazı çocuklarda bu tür bir sorunun görüldüğü henüz keşfedilmemiştir.
Genel anlamda stereotipi sorunundan bahsedildiğinde, insanın kontrol edebileceği, sürekli olarak tekrar eden ve herhangi bir fonksiyonel amacı bulunmayan hareketler söz konusudur. Ayrıca, stereotipi birkaç saniyeden birkaç saate kadar sürebilen ve gün içerisinde birçok kez yaşanabilen bir rahatsızlıktır.
Bu problem çocukların gelişme süreci boyunca herhangi bir değişim göstermeden varlığını sürdürmekte ve çocuk büyüdükçe belirli bir tedaviye gerek duyulmaksızın kendiliğinden iyileşmektedir. Çocukluk döneminde stereotipi vakalarının genellikle bir araçla seyahat ederken, yemek yerken ya da televizyon izlerken ortaya çıktığı gözlenmektedir.
Çocukluk Dönemi Stereotipi Belirtileri Nelerdir?
Stereotipi, bir hareket, bir duruş ya da sürekli olarak yinelenen bir ifade olarak kendini gösterebilir. Genellikle vücudun sallanması gibi basit hareketlerdir. Ancak bazı durumlarda daha karmaşık hareketler olarak da ortaya çıkabilir. Bu tip hareketlere örnek olarak bir yeri sıvazlamak ya da bacak bacak üstüne atmak gösterilebilir. Aslında stereotipi türündeki hareketlerin çok farklı çeşitlerde ortaya çıkabileceğini de ifade etmek gerekir.
Bu tür sürekli tekrar eden anlamsız hareketler küçük çocuklarda sıklıkla rastlanan bir durumdur. Bu durum, ciddi herhangi bir hareket rahatsızlığı olarak algılanmamalıdır. Bununla birlikte, daha karmaşık yapıya sahip stereotipi hareketleri ise daha az yaygındır ve çocukların yalnızca % 3 ile 4’ünde gözlenmektedir.
Bu nedenle, sürekli tekrar eden hareketlerin çok değişken bir biçimde görülebileceğini ve her çocukta birbirinden tamamen bağımsız özelliklerde ortaya çıkabileceğini bilmemizde fayda vardır. Bu tür tekrarlayan hareketler çocuğun içinde bulunduğu ruh haline göre artabilir. Örnek olarak çocuk sıkıldığında, strese girdiğinde, heyecanlandığında ya da çok yorgun olduğunda bu tür hareketlerin daha sık ortaya çıktığı görülebilir. Bazı çocuklar ise çevrelerindeki insanların dikkati onların üzerinde toplandığında ya da kendi dikkatleri dağıldığında bu hareketleri yapmayı bırakabilirler. Diğer bir kısım çocuklar ise her ne olursa olsun bu hareketlerin önüne geçemezler.
Otizm bozukluğuna sahip çocuklarda bu tür tekrarlanan, kısıtlayıcı ve stereotipi hareketlerin sıklıkla görüldüğü bilinmektedir. Bunlara ek olarak, motor stereotipi hareketlerinin genellikle düşünsel engellere sahip ya da nörolojik gelişim hastalıkları bulunan kişilerde daha fazla ortaya çıktığı gözlenmektedir. Ancak yine de bu tür hareketlerin normal gelişim gösteren sıradan çocuklarda da görülebildiğinin altını çizmek gerekir.
Çocukluk Dönemi Stereotipi Hareketleri İle Nasıl Mücadele Edilebilir?
Bu tip hareketler genelde çocukluk döneminde ilk üç yaş içerisinde ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte, stereotipi bozukluğunun nedenleri halen bilinmemektedir. Ancak bu sorunun gelişimi ile ilgili olabilecek çeşitli faktörler bulunmaktadır. Ayrıca çeşitli ilaç tedavileri sonucunda da bu hareketlerin ortaya çıktığı bilinmektedir. Fakat böyle bir yan etkiye sahip tedavi sona erdiğinde, neden olduğu stereotipi de genellikle ortadan kalkmaktadır.
Fazla ağır olmayan çocuk stereotipi vakalarında genellikle ilaç tedavisi tercih edilmemektedir. Çünkü bu tür bir tedavinin yan etkileri, tedavinin faydaları ile kıyaslandığında daha fazla olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir. Çocuklara zarar veren birçok sorunda olduğu gibi, stereotipi rahatsızlığının erken teşhisi ve tedavisi daha iyi sonuçlara ulaşılmasını sağlamakta ve bu sorunla doğrudan mücadele etme şansını artırmaktadır.
Sonuç
Yukarıda da gördüğümüz gibi, motor stereotipi rahatsızlıkları çocukları erken yaşlardan itibaren etkileyebilir ve büyüyünceye kadar bu etkisini sürdürebilir. Ancak bu sorunun davranışçı terapi ya da çeşitli ilaçlarla giderilebileceğini de bilmek gerekir.
Her ne olursa olsun, çocukların büyük bir bölümünün kendi geliştireceğiniz tekniklere olumlu yanıt verdiğini ve özel bir tedavi ihtiyacı duymadıklarını aklınızdan çıkarmayın. Çünkü stereotipi sorunu, yaş ilerledikçe ve zaman geçtikçe etkisini kaybetme eğiliminde olan bir rahatsızlıktır.
Ancak bunun yanında, eğer stereotipi çocuğun okul performansını,arkadaşları ile olan ilişkilerini ya da günlük yaşantısını doğrudan etkileyen bir kimliğe bürünüyorsa, bu durumla erken yaşlardan itibaren etkin bir biçimde mücadele etmek için bir tedavi yöntemine başvurmak gerekecektir.
