Dünyadaki her ebeveynin işine yarayacak bir ebeveynlik rehberi yok. Ancak çocuklarınızla iyi bir ilişkinizin olmasını istiyorsanız size güvenilir bir pusula gibi yol gösterecek belli başlı genel prensipler var. Bu prensipler hassas konularda onlarla nasıl konuşacağınızla ilgili de size rehberlik edebilirler. Ebeveynlerle çocukları arasındaki iletişim son derece önemlidir.
Bu yazıda daha iyi iletişim kurmanız, daha fazla empati yapmanız için size bazı tavsiyeler vereceğiz. Çocuklarınızı aktif bir şekilde nasıl dinleyebileceğinizden ve onların sizinle konuşmalarını nasıl sağlayabileceğinizden bahsedeceğiz.
“İletişimdeki en önemli şey dile getirilmeyeni duymaktır.”
– Peter F. Drucker
Dayatmacı olmamaya çalışın, çocuklarınızla konuşun!
Çocuklarınızla iletişim kurarken, dar kafalı, “olması gereken bu” türünden fikirler vermemeye çalışın. Özellikle de çocuklarınızın yaşı artık çok küçük değilse buna dikkat edin. Onlarla konuşun, sorular sorun, sizinle düşüncelerini paylaşmaları için onları teşvik edin.
Neyi neden yaptıklarını dinleyin ve ortak bir noktada buluşmaya çalışın. Bunu yapabilmek emek ister ancak ortak bir noktaya varıldığında iki taraf da sözünü tutmaya daha yatkın olur.
Ebeveynler olarak çocuklarımızın deneyimlediği her şeyi kontrol etmek istiyoruz. İster evde olsunlar, ister kardeşleriyle, arkadaşlarıyla, dedeleriyle ve büyükanneleriyle olsunlar, ister okulda olsunlar… Eğer onlara ne yapmaları gerektiğini söylersek, başlarına gelen şey çoktan bitmiş olsa bile, söylediklerimizi dinleyeceklerine ve bir daha böyle bir şey başlarına geldiğinde koruma altında olacaklarına inanıyoruz.
Çocuklarınızla fikir uyuşmazlığınız olduğunda onlara yardımcı olmak için yapabileceğiniz en iyi şey, düşünmelerini ve neden böyle davrandıklarını anlamalarını sağlamak. Dinlendiklerini ve söylediklerinin dikkate alındığını hissedecekleri için, bu, sizin ilişkiniz açısından da iyi olacak.
“Bir adamın karakteri, sohbet ederken sıklıkla kullandığı sıfatlardan anlaşılabilir.”
– Mark Twain
Onlara kendi deneyimlerinizden bahsedin
Ebeveynlerle çocukları arasındaki iletişim çift yönlü olmalı ve çocukların yaşına uygun bir şekilde kurulmalı. Onlara
hem geçmişteki hem de bugünkü deneyimlerinizden bahsetmeniz çok faydalı olabilir. Neler hissettiğinizi ve ne düşündüğünüzü onlara anlatın. Bu sizin insani yönlerinizin öne çıkmasını ve yenilmezmiş gibi görünen imajınızın yıkılmasını sağlar.
Bu iletişim tarzı sayesinde çocuğunuz sizi kendine daha yakın hissedecek ve sorunlarını çözmek için yeni yollar öğrenecek. Bu illa ki onların da sizin yaptığınız şeyleri yapacakları anlamına gelmiyor ancak daha açık bir iletişimin yolunu açacak ve size daha fazla güven duymalarını sağlayacak. Size, hayatlarında neler olduğunu anlatabilecek kadar güvenecekler.
“Ebeveynlerle çocukları arasındaki iletişimde yakınlık ve güven vazgeçilmez unsurlardır.”
Aktif olarak dinleyin ve asla yargılamayın
Aktif olarak dinlemek, empati kurmak ve anlatılan hikayenin ardındaki hisleri önemsemek demektir. Özellikle özgüvensizlik ve kararsızlık gibi durumlarda duvarları yıkmak için daha fazla çaba göstermeniz gerekecek. Bu yüzden size güvenerek söyledikleri hiçbir şeyi onların aleyhine kullanmamanız çok önemli. O anda ne kadar sinirli olursanız olun, bunu yapmayın.
Ebeveynlik çok zordur. En zor şeylerden biri açık fikirli olmak ve onların dünyaya bakış açılarının farklı olduğunu anlamaktır. Onların bakış açısı da en az sizinki kadar saygıyı hak eder. Çocuğunuzu sizinle eşit biri gibi, akranınız gibi ve hatta yaşı büyüdükçe, bazı tartışmalarda sizden üstün biri gibi görmelisiniz.
Onları yargılamayarak onları dinlemek istediğinizi ve kabul etmeye hazır olduğunuz mesajını net bir şekilde vermiş oluyorsunuz. Üzgün, kızgın veya incinmiş halde onları kabul etmeye hazırsınız. Sonrasında duygularını kavradığınızda karar verirken onlara yardımcı olabileceksiniz.
“Söylediğimiz tüm kelimeler özenle seçilmeli. Çünkü söylediklerimizi insanlar duyacak ve onlardan kötü veya iyi bir şekilde etkilenecekler.”
– Buda
Önce ebeveyn sonra arkadaşız
Çocuklarınızla konuşurken açık fikirli olmanız önemli. Nelerden hoşlandıklarını, ilgi alanlarının neler olduğunu bilmek istiyorsunuz… Ancak çocuklarınızın onlara rehberlik edecek ve sınırlar koyacak bir ebeveyne ihtiyaçları var; onların arkadaşı olmanıza ihtiyaçları yok. O sizin üstlenmeniz gereken bir rol değil, en azından öncelikli rolünüz değil.
Çocuklarınız büyüyüp ergenlik çağına ulaştıklarında sizinle konuşmak istemeyecekleri konular olacak. Buna saygı duymanız ve onlara karşı sabırlı davranmanız önemli. Belki şimdi konuşmak istemiyor olabilirler ancak eğer kapıyı açık bırakırsanız birkaç gün sonra fikirlerini değiştirebilirler.
Ayrıca eğer iletişim kanallarını açık tutarsanız ve çocuklarınızla kurduğunuz yakınlığı korursanız, sizinle konuşmak istemeyecekleri konuların sayısı çok az olacaktır. Kendilerini bunaltan bir sorun olduğunda eninde sonunda size geleceklerdir. Ama dediğimiz gibi, bu, ancak onların özel hayatlarına ve özgürlüklerine (elbette, yaşlarına bağlı olarak) saygı duyarsanız böylece olacaktır. Aksi takdirde kendi haklarını koruyabilmek için sizden uzaklaşacaklardır.
Davranışlarınızla onlara örnek olun
Ebeveynler ve çocukları arasındaki iletişim dolaysız ve net olmalıdır. Eğer çocuklarınız sizin onlar hakkında, aileniz hakkında veya diğer kişisel konular hakkında başkalarıyla konuştuğunuzu görürlerse muhtemelen içlerine kapanacaklardır. Onların sırlarını başkalarıyla paylaşmanızdan korkacaklardır.
İyi iletişimin bir başka dayanağı da samimiyettir. Düşünceleriniz, söyledikleriniz ve hissettikleriniz hakkında her zaman dürüst olmaya çalışmanız önemlidir. Bu aynı zamanda verdiğiniz sözleri tutacağınız ve vaatlerinizi yerine getireceğiniz anlamına gelir.
Eğer samimiyseniz, çocuklarınız, söyledikleri şeylerden hoşlanmayacağınızı bilseler bile yine de muhtemelen size geleceklerdir. Harika bir şey yapacaklar: Sizin onların sorunlarını çözebileceğinize inanacaklar.
Dürüst olmak aynı zamanda bağışlanmayı dilemek ve hatalarınızı üstlenmekten kaçmamak anlamına da gelir. Siz nasıl davranıyorsanız çocuklarınız da öyle davranacaklardır. Siz, onların rol modelisiniz. Dürüst ve ahlaklı davranmazsanız, büyük ihtimalle onlar da dürüst ve ahlaklı davranmayı tercih etmeyeceklerdir.
“Etkili iletişim dinlemekle başlar.”
– Robert Gately
Kimin “haklı olduğunu” çocuklarınızla tartışmayın
Çoğunlukla sohbetler tartışmaya veya kavgaya dönüşür. Soğukkanlılığınızı koruyarak bundan kaçınmanız ve bir yetişkine yakışır şekilde davranmanız önemlidir. Uygun bir ses tonuyla konuşun ve öncelikle araya girmeden dinleyin.
Her biriniz nasıl akıl yürüttüğünüzü ve fikirlerinizi açıklamalısınız.Sonrasında anlaşmaya varmaya çalışacaksınız. Çoğu zaman ya siz çocuğunuzla aynı fikirde olmayacaksınız ya da o sizinle aynı fikirde olmayacak. Ancak iki taraf da küçümseniyormuş gibi hissetmeden kendini ifade edebilmeli.
Yetişkin bir birey olduğunuzu unutmayın ancak bu, çocuklarınızın kendi fikirleri olmadığı veya yaptıkları davranışların arkasında yatan mantıklı sebepler olmadığı anlamına gelmez. Bu yüzden iyi iletişim kurabilmenin en iyi yolu, onlarla, kendi fikirlerinizi onlara empoze etmeye çalışmadan konuşmaktır. Ayrıca bu şekilde onların kendilerini değerli ve anlaşılmış hissetmelerini sağlamış olacaksınız.
Ebeveynlerle çocukları arasındaki iletişimi geliştirebilecek son öneriler
İşte son önerilerimiz. Bunları uygulamaya çalışın ve güvene dayalı bir iletişimin yolunu açın.
- Sizinle konuşmak istediklerinde neye ihtiyaçları olduğunu sorun. Tavsiye mi istiyorlar yoksa bir sorunlarının çözülebilmesi için yardıma mı ihtiyaçları var? Veya sadece onları dinlemenizi mi istiyorlar?
- Pozitif bir şekilde konuşun. Onlardan değil, davranışlarından bahsedin, örneğin: “Haksızsın” yerine “Yaptığın şeyden hoşlanmadım” veya “Belki onu farklı bir şekilde yapabilirdin” deyin.
- Hata yapmalarına izin verin. Hata yapmalarına engel olamazsınız ve çoğu zaman bu deneyimler onlara bir şeyler öğretecektir.
- Bilgi verirken net olun. Tutarlı olun ve kendinizle çelişmeyin ki sizin onlardan ne istediğinizden emin olsunlar ve bu konuda bir karışıklık olmasın.
- Aileyi etkileyecek kararlar alınırken onları da sürece dahil edin.
İletişim her ilişkinin temelidir. Dolaylı olarak, güven ve samimiyet gibi başlıca değerlerin belirleyici faktörüdür. Tam da bu yüzden ebeveynler ve çocukları arasındaki iletişimin vakit ayırmaya ve düşünmeye değer olduğunu söylüyoruz.
