Kişilik Testleri ve Karşılaştırmalı Özellikleri
Kişilik testleri psikoloji pratiğinde en yaygın kullanılan araçlardan biridir. Kişiliğin ölçülmesi çok zordur ve her bireyi benzersiz kılan dinamikler vardır, ama buna rağmen kişilik testleri kişiliğe dair bilgi edinmede düşündüğümüzden daha faydalıdır. Fakat önce hangi tür testlerin var olduğunu, bunların neyi ölçtüğünü ve kullandıkları metodolojiyi bilmek zorundayız.
İster bir iş görüşmesi için, isterse klinik amaçlarla veya eğlence için olsun, bir noktada hepimiz bir kişilik testi yapmışızdır. Ancak bazı testlerin diğerlerinden daha geçerli olduğunu hatırlamalıyız. Güvenilir bilgi istiyorsak, seçici olmalıyız.
Psikolojik uygulamada kullanılan kişilik testleri genellikle iki çok spesifik türdedir. Bunlardan ilki klasik psikometrik testlerdir. Bilişsel-davranışsal bir bakış açısıyla başlayıp insanların soruları cevaplarken dürüst olacağını varsayarlar.
İkinci tip ise projektif testlerdir. Bu testlerde kişi yaratıcı veya içsel egzersizlerle fark edilmeyen şeyleri bilinçdışından yansıtır. Bu kişilik testleri özellikle klinik pratikte, adli tıpta ve çocuklar söz konusu olduğunda çok faydalıdır. Şimdi kişilikleri tanımlamak, anlamak ve tanımlamak için en çok hangi kişilik testlerinin kullanıldığını gözden geçireceğiz.
1. Büyük 5 modeli
Tam olarak bir kişilik testi olmasa da, “Büyük 5” modeli en iyi bilinenlerden biridir ve insan davranışını anlama ve ölçmeyi amaçlayan çok sayıda test için temel oluşturmuştur.İngilizce kelimelerin baş harfleri birleştirildiğinde ortaya çıkan “OCEAN” kısaltmasıyla bilinen beş ana alana veya boyuta ayrılmıştır:
*Deneyime açık olma
*Sorumluluk
*Dışa dönüklük
*Uzlaşabilirlik
*Nevrotiklik
Test, çeşitli bağlamlarda önemli bir başarıya sahiptir: Kliniklerden iş mülakatları ve eğitim danışmanlıklarına kadar uzmanlar, Büyük 5 Modeli’ni başarıyla kullanmaktadır. ofislerinden iş görüşmelerine ve eğitim danışmanlarına. Bu alanlarda birçok profesyonel Big 5 modelini çok başarılı bir çerçeve olarak görmektedir.
2. 16PF anketi
16PF anketi en çok saygı duyulan testlerden biridir. Kişilik ve zeka alanlarına yaptığı büyük katkılarla tanınan bir İngiliz psikolog olan Raymond B. Cattell’in onlarca yıl süren çalışma ve analizlerinin sonucudur. Örneğin, akışkan zeka ve krislalize zeka gibi kavramları o önermiştir.
16PF kişilik testi sürekli olarak gözden geçirilmiş ve güncellenmiştir, ancak öz aynı kalmıştır: 16 faktör ve beş ikincil faktörden oluşur.
A (Sıcaklık)
B (Akıl yürütme)
C (Duygusal kararlılık)
E (Hakimiyet)
F (Canlılık)
G (Kural Bilinci)
H (Sosyal Cesaret)
I (duyarlılık)
L (Dikkatli Olma)
M (Soyutluk)
N (Gizlilik)
O (Anlama)
Q1 (Değişime Açıklık)
Q2 (Özgüven)
Q3 (Mükemmeliyetçilik)
Q4 (Gerginlik)
3. Myers-Briggs Testi
Myers-Briggs tipi gösterge, Carl Jung’un çalışmalarına dayanan iyi bilinen bir kişilik testidir. Test, Katharine Cook Briggs ve kızı Isabel Briggs Myers tarafından geliştirilmiştir. Bununla birlikte, çok popüler olmasına karşın bu test, genellikle klinik uygulamada kullanılmaz.
Klinik ve adli tıp alanlarda yararlı olmadığından, özellikle kişisel gelişim alanında ve bazen de okullarda ve işyerlerinde kullanılmaktadır. Myers-Briggs göstergesinin sağlayabileceği bilgiler aşağıdaki gibidir:
- Dikkatimizi odaklama ve enerjimizi kazanma şeklimiz (dışadönüklük veya içe dönüklük)
- Bilgileri algılama ve işleme şeklimiz (duyum ya da sezgi)
- Karar alma şeklimiz (düşünce veya duygu)
- Dış dünyaya yönelme şeklimiz (daha mantıklı-rasyonel yargılar ya da daha duygusal algılar yoluyla)
4. Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI)
MMPI klinik, adli ve kişisel amaçlar için uygulanan en popüler kişilik testlerinden biridir. Her bir kişinin kişiliği hakkında oldukça doğru bir profil sağlar ve aynı zamanda farklı ruhsal bozuklukların tespit edilmesi için de uygundur. Bu nedenle, MMPI, insanları çok çeşitli ölçeklerle ölçer. Bunlar arasında depresyon, sinizm, şizofreni, kaygı, antisosyal davranışlar, mani ve paranoya vb. rahatsızlıklar vardır
5. Rorschach testi
Kişilik testleri arasında Rorschach testini hepimiz duymuşuzdur. Filmlere bakacak olursak sanki her psikolog, muayenehanesine gelen her hasta için bu testi uyguluyor gibidir. Ama tam olarak doğru değil bu. Hermann Rorschach 1921’de bu testi geliştirdi ve test, kısa sürede psikanaliz cemiyeti arasında yayıldı. Ancak günümüzde hâlâ ağaç testi veya Tematik Takdir Testi (TAT) gibi projektif bir test olarak kullanılmaktadır.
Ancak bu projektif testlerle değerlendirme yapmak için bir uzman gereklidir. Uzman, hastanın ne kadar sürede cevap verdiğinden her bir resme atfettiği içeriğe kadar her şeyi değerlendirmelidir.
Test, kişiliğimizin şeklini ve izini “izlemek” üzere sunulmuştur. Yani, özel olarak kullanıldığında, hiçbir zaman kesin sonuç vermez. İdeal olarak, bu test ve diğer araçlar daha fazla perspektif vermek ve daha kesin bir tanım sunmak üzere bir arada kullanılacaktır.