Yeni ebeveyn olmuş kişiler için olumlu bir şekilde “hayır” demeyi öğrenmek en zor şeylerden biridir. Bir şey isteyen çocuğa “hayır” diyebilmek zorlu bir mücadele ve önemli bir kazanımdır.
Bu makalemizde olumlu bir şekilde hayır demenin yollarını araştıracağız.
Olumlu bir şekilde reddetmenin yolları
Eğer çocuklara onları kırmadan nasıl hayır denebileceğini merak ediyorsanız okumaya devam edin. Bizler için bir şeyleri ifade etmenin pek çok yolu vardır. Ve ifade etmek istediğimiz cümleleri karşımızdaki kişiye hangi cümleleri kullanarak söylediğimiz alacağımız sonucu etkiler.
Mesela şu iki cümle aynı konudan bahsetse de karşı tarafta aynı algılanmaz: “Şu anda senin ile oyun oynayamam, yapılacak işlerim var” ve “hadi gel yatağı yapmakta bana yardım et sonra oyun oynayabiliriz.” Fark ettiğiniz üzere ikinci cümlenin mesajı çok daha olumludur.
Şunu unutmayın ki ebeveynler çocuklara sürekli olarak “hayır” derler. Eğer çocuklarımızın tek duydukları mesaj “hayır, hayır, hayır…” olur ise sonuçta onlara olumsuz bir mesaj vermiş oluruz.
O nedenle dengeli bir dil kullanmaya özen gösterin: Onlara neleri yapmanızın mümkün olmadığını tabii ki söyleyin ama aynı zamanda mümkün olan şeyleri de iletin.
Olumsuz bir intiba yaratmadan bir çocuğa hayır demek
Şaşırtıcı ama çocuklarınızın istemediğiniz bir şey yapmamalarını onlara hayır demeden de sağlayabilirsiniz. Üstelik bu tarz bir yaklaşım çocuğunuzun yararına da olacaktır.
Çocuklarımıza verdiğimiz cevapları gözden geçirip baştan kurguladığımızda yapmak istedikleri şeyin neden mümkün olmadığını ya da bu şeye neden izin vermediğimizi anlamaları konusunda yardım etmiş oluruz.
Bu şekilde davranarak kurallarınızın arka planındaki mantığı anlamalarını ve devamında kurallarınıza uymalarını sağlamanız çok daha kolay olacaktır.
Tüm bu çabanızın sonucunda çocuklarınızın sorumluluk sahibi davranışlar edinmelerini sağlayacaksınız. Çocuklarınız davranışlarının sonuçlarını önceden tahmin edebilme yetisini kazanacaklar.
Bu kazanım sayesinde de özgür iradeleri ile kararlar almaya başlayacak ve öz saygıları artacaktır.
Olumlu bir dil kullanmaya başladığınızda yavaş yavaş da olsa çocuklarınızın sizin nedenlerinizi anlama oranlarının geliştiğini görecek ve yeterliliklerini geliştirmenin yollarını keşfedeceksiniz.
Diğer yandan sürekli hayır demeniz ise onlara herhangi bir konu hakkında düşünme fırsatı tanımayacaktır. O nedenle gerçekten önemli bir konu olmadıkça çocuğunuza doğrudan hayır demeyin.
Kesin bir dille hayır diyeceğiniz anlar mesela karşıdan karşıya geçerken elinizi tutmak istememeleri ya da üst kat penceresinden aşağı sarkmaları gibi onların kendilerini tehlikeye attığı durumlarda gerçekleşmelidir.
Çocuklara karşı olumlu bir dil kullanın
Çocuklarınıza karşı kullandığınız dili ve ifadeyi değiştirmek onlara istedikleri şeyi yapma izni verdiğiniz anlamını taşımamaktadır.
Aslında olan bunun tam tersidir: isteklerine verdiğiniz cevap hala aynıdır ama reddedişinize bir açıklama getirdiğiniz için nedenlerinizi anlamalarını sağlamış olursunuz.
Tüm bu anlattıklarımızdan çocuklarınıza asla hayır dememelisiniz gibi bir anlam çıkarmayın. Asıl anlatmak istediğimiz şey hayır kelimesini sık kullanarak bu kelimenin anlamını ve gücünü yitirmesine sebep olmamanızdır.
Ebeveynler için çocuklarına disiplin kavramını öğretmek, kurallar koymak ve onların karakter oluşumlarını şekillendirmek çok önemlidir. Tüm bu süreç içerisinde hayır diyebilmek son derece önemlidir.
Ama reddetme eylemini illa o kelime ile yapmak zorunda değilsiniz. Aşağıda, bu konuda derlediğimiz alternatif çözüm önerilerini bulabilirsiniz:
- Çocuklarınızın o anda yapmak istedikleri bir şeyi reddettiğinizde onlara yapılacak başka bir şey önerin. Mesela hemen o anda parka gitmek istediklerini söylüyorsalar onlara beraber yemek ya da resim yapabileceğinizi, televizyon seyredebileceğinizi söyleyin. Çocuklarınızın o anda yapabilecekleri bir şeyi istemelerini sağlayın.
- Bu tarz bir senaryoda uygulayabileceğiniz bir diğer çözüm ise istedikleri şeyi ertelemektir. Çocuğunuzun istediği şey o an yapılamayacak bir istek ise bu isteğini ne zaman gerçekleştirebileceğini ona söyleyin. Ama bu uygulamayı seçerseniz verdiğiniz sözü vakti geldiğinde tutmanız son derece önemlidir.
- Çocuğunuzun yapmaması gereken bir davranışı gerçekleştirmek üzere olduğunu fark ederseniz hemen hayır demektense, ona yapmak üzere olduğu davranışın yanlışlığını anlatın. Mesela çocuğunuz kardeşine vurmak istediğinde ona bu davranışı gerçekleştirirse sonrasında olacakları açıklayın. Bu davranışınız ile çocuğunuza her eylemin bir sonuç doğurduğunu öğretmiş olacaksınız.
- Koyduğunuz kuralları çocuklarınız ile tartışmaktan kaçınmayın. Çocuklarınız için kurallarınızı bilmelerinden daha önemli olan şey bu kuralların neden koyulduğu ve uygulandığıdır. Onlar ile evinizdeki kurallar hakkında konuşun. Nedenlerinizi anladıkça hangi isteklerinin kabul görüp hangilerinin reddedileceğini de anlamaya başlayacaklardır. Bu davranışınız sayesinde çocuklarınız tüm hayatları boyunca kullanabilecekleri önemli sosyal beceriler geliştireceklerdir.
Unutmayın ki çocuklarınıza olumlu bir şekilde hayır demeniz, sadece hayatınızı kolaylaştırmakla kalmayacak aynı zamanda yaptığınız şeyleri neden yaptığınızı anlamalarını da sağlayacaktır. Bu davranışınız ile çocuklarınız dinlemenin önemini kavrayacaklardır.
