Her ne kadar pek konuşulan bir konu olmasa da, bazı çocukların ebeveynlerinde paranoid kişilik bozukluğu olabiliyor. Bu çocuklar, dengesiz ailevi ilişkilerden, duygusal git gellerden ve zararlı bir çevreden ötürü sorunlar yaşarlar. Yaşamın geri kalanında, zihinsel hastalık riski artışı bu çocuklar nezdinde görülebilir. Açık bir şekilde görülüyor ki, çocukların ve ailelerinin tıbbi yardıma ihtiyacı vardır.
Kişilik bozukluğu, şizofreni ve ilgili rahatsızlıkları bulunan insanlar da hala normal insanlardır; aşık olurlar, çoluk çocuğa karışırlar ve aile kurarlar. Fakat, yeterli sosyal ve ailevi destek olmadan, birçoğu fark edilmeyen karışık ve zor ailevi sorunlar ile yüzleşmek zorunda kalırlar.
Zihinsel sağlık ve sosyal hizmet çalışanlarının, psikolojik bir rahatsızlığa sahip olan bir aile üyesi ile büyümüş çocukların ve ergenlerin bakımı ile ilgili çok dikkatli olmaları gerekmektedir.
Maalesef, paranoid kişilik bozukluğu olan insanların, etrafındaki insanlar ile bir ilişki kurması genel olarak zordur. Sanki bu yetmezmiş gibi, tedavi edilmesi zor da bir hastalıktır. Tüm bunlar, çocukların maruz kalabileceği karışık ailevi sorunlar oluşturur. Bu sebeple, bu hastalığın ortaya çıkartabileceği zor ailevi sorunlar ile ilgili farkındalığı arttırmak ve şefkat ile sorunlara yönelmek gerekmektedir.
Paranoid kişilik bozukluğunun nasıl ve neden oluştuğunu hala bilmiyoruz. Biyolojik, genetik ve sosyal faktörlerin karışık bir birleşimi olarak meydana geldiği genel kanıdır. Fakat bu hastalık, birçok nedenden ötürü uğraşılması en zor rahatsızlıklardan biridir. Bir insanın tüm hayatını etkilemek ile kalmaz ama aynı zamanda, sağlıklı ilişkilerin, iş ve aile hayatının sarsılmasına da neden olur.
Paranoid kişilik bozukluğunun bazı ortak özellikleri şöyledir:
- Genel olarak güvenememek. Bu hastalık genel olarak ergenlikte zamanı, başkalarının kendisini yakalamak gibi bir şüphe ya da düşünce çerçevesinde meydanda gelir.
- Başka insanların kendisine ihanet edeceği, kendisini aldatacağı ya da terk edeceğine dair sürekli bir şüphe duymak.
- Aşırı endişe.
- Sürekli olarak güven ve sadakat gösterilmesine ihtiyaç duymak.
- Yetersiz duygu yönetim becerisi. Kendisine edilen hakaretleri, kin besleme raddesine kadar unutmama ya da affedememe.
- Sürekli olarak teyakkuzda olmaz, bir tehlike ya da tehdit emaresi aramak.
- Sürekli şüphe ve kendini savunma gayreti içerisinde olmak.
- Soğuk ve düşmanca davranmak
Paranoid kişilik bozukluğu bulunan insanların çocukları
Paranoid kişilik bozukluğu bulunan bir ebeveynin çocukları üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Bu hastalığın çocuklar üzerindeki etkisinin iki taraflı olduğunu unutmayın. Birincisi, paranoid kişilik bozukluğu genetik özelliğe sahiptir. Bu hastalığa yakalanma ihtimalinin nesilden nesile geçtiğine dair açık kanıtlar mevcuttur.
Yine de, genetik aktarımı bir insanın bu hastalığa yakalanacağını garanti etmez. Şüphesiz, yaşadıkları çevre ve büyüdükleri ortamın da, bir çocuğun gelişimi üzerinde etkisi olduğu aşikardır. Bir ebeveynin hastalığının çocuğu asıl etkilediği kısım işte burada meydana geliyor. Paranoid kişilik bozukluğu olan bir ebeveyn ile büyümüş olan bir çocuğun gelişimi ile ilgili yapılmış olan bilimsel araştırmalara bakalım şimdi.
Eğitimsel ve gelişimsel etkileri
- İki yaşına kadar, çocuklar dışarıdan gelen uyarıcılardan kaçınma eğilimi gösterirler.
- Güvensiz, dengesiz ve stresli aile ilişkileri çocuklarda güçlü bir terk edilme korkusu oluşturup, sürekli olarak ‘pışpışlanma’ ihtiyacı ile kimseyi güveni olmadan ve hiper aktif bir şekilde hareket ederler.
- Paranoid kişilik bozukluğu bulunan ebeveynin çocukları genel olarak duygusal açıdan tutarsız davranır. Çok soğuk davranmak ile dakikalar içerisinde düşmanca bir tavra doğru değişiklik gösterebilirler. Bu tutarsız ebeveynlik, çocuğun beyin gelişimin etkileyen yüksek stresli bir çevre oluşturur.
- Düşük benlik saygısı ve kendine olumsuz bir pencereden bakma.
- Ebeveynleri duygularını ve duygusal ihtiyaçlarını göz ardı ettikleri için kendi duygularını hep içine atarlar.
- Çok düşük okul performansı.
- Çocuklar, ebeveynlerinin hastalıklarının ne olduğu anladıklarında suçluluk hissedebilirler.
- Paranoid kişilik bozukluğu bulunan ebeveynler genellikle aşırı korumacı bir tutum takınır. Bazen, daha sonra terk edilmelerini önlemek adına, çocuklarının sosyalleşmesini istemezler.
- Ergenlik döneminde, çocuklar adli suçlara karışma eğilimi gösterebilirler. Ayrıca, aksiyete hastalıkları, depresyon ya da diğer zihinsel rahatsızlıklar ile sorunlar yaşayabilirler.
Var olan müdahaleler
Paranoid kişilik bozukluğu bulunan bir ebeveynin çocukları, kendilerine göre tasarlanmış psiko-sosyal bir müdahaleye ihtiyaç duyarlar. Bu manada, tahmin edilemeyen bir aile ortamının, çok uzun solukları etkileri olabileceğini ve tedavinin sadece çocuğa yönelik olmaması gerektiğini unutmamakta da fayda var. Müdahale ve tedavi, ebeveynleri de kapsayacak şekilde tüm aile çevresini içermelidir.
- Paranoid kişilik bozukluğu bulunan birinin çocuğu olduğu zaman, çocuğu ile olan bağını güçlendirmek için psikolojik bir tedavi alması önemlidir. Anne ya da babanın, kendi çocukluk tecrübeleri ile ilgili olarak konuşması tecrübe edilmelidir. Kendi çocukluk zamanlarını, şu an için kendi çocukları ile kıyaslamaları, dengesiz ilişkiler ağını nasıl kırabilecekleri nezdinde bir fikir sağlanması adına yardımcı olabilir.
- Ek olarak ailenin, kendi içerisindeki ağını kuvvetlendirmesi adına uygun psiko-sosyal desteği alması gerekmektedir. Düzenli ilişkilerin, rutinlerin ve alışkanlıkların kazanılması açısından, gerekli ailevi becerilerin de öğretilmesine ihtiyaç vardır.
Yine de, okula giden yaşça büyük çocukların daha özel bir psiko-sosyal müdahale yöntemine ihtiyaçları vardır. Çocuk ya da ergenin sağlık bir öz güven ve arkadaşları ile olumlu bir ilişki geliştirmesi gerekir. Aynı zamanda, zihinsel olarak rahatsızlığı bulunan bir ebeveynin stresi ile başa çıkabilmek için, bir hobi edinmeleri ve bir araç olarak ilgi alanlarını takip etmeleri gerekmektedir.
Paranoid kişilik bozukluğu bulunan bir ebeveynin çocukları hayatlarının birçok aşamasında özel yardıma ihtiyaç duyarlar. Yine de, doğru yönlendirme ile, sağlıklı, mutlu ve üretken insanlar haline gelebilirler.
