Çocukla beraber yaşadıklarınız, davranış ve duygularınız çok daha etkilidir ama doğru zamanda, doğru beden dili ile söylenen söz de çok güçlüdür.
Çocukluk döneminde anne baba ile kurulan iletişimin neredeyse tümü bilinçaltı kütüphanenizin bir yerinde saklıdır.
Öyle cümleleri vardır ki onlar hep ön raftadır, kulağınızda küpe, zihninizde bir yankıdır.
Bir insanı tanırken, onu severken, ona kızarken ya da onunla bir sorun yaşadığınızda içinizden gelen ses çoğu zaman anne ya da babanıza aittir.
Atacağınız adımı olumlu ya da olumsuz etkiler bu sözler.
Çoklu zekâ kuramının kurucusu Howard Gardner insanların başarısında duygusal zekânın (EQ) akademik zekâdan (IQ) daha etkili olduğunu öne sürdü.
Bir işteki başarınız, o işte yükselmeniz, insanlarla mutlu ve güvenli bir ilişki kurmanız matematik zekânızdan çok duygusal zekânızla ilgilidir.
Duygusal zekânın bileşenleri ise kişinin duygularını tanıması, duygularla başa çıkabilmesi, kendini motive edebilmesi, başkalarının duygularını fark edebilmesi ve duygudaşlık kurabilmesi, insanlarla etkili iletişim kurabilmesi ve sürdürmesidir.
Bu kavram aynı zamandan çocuğun tüm canlılara, doğaya saygı duyması, merhametli olması, adil olması gibi erdemleri de barındırır.
Peki, çocuğun duygusal zekâsının yüksek olması için hangi sözler etkilidir?
1. Duygularını sözle ifade etmen ne güzel! Şimdi daha iyi anladım seni.
Etkili iletişimin en temel basamağıdır.
Geliştirilmesi gereken ilk becerilerdendir.
Duygular zaten bedende ifade edilir ama her insan sözle ifade edemez.
Yetişkin ya da bir çocuğun duygularını söze dökebilmesi birçok sorunu daha oluşmadan önler.
Sevilen ve saygı duyulan bir arkadaş olmada çok etkilidir.
2. Ne hissediyorsun?
Çocuğun duygularını ifade edebilmesi için de bu duyguları tanıması gerekiyor.
Temel duyguları (öfke, üzüntü, korku, mutluluk, sevgi, şaşkınlık, iğrenme, utanç) görselleriyle anlatmak hatta odaya bir pano asmak öğrenmeleri için oldukça etkili bir yoldur.
Olaylar sonrası yaşanan duyguları sadece iyi ya kötü olarak değerlendirmek çok yetersizdir.
Bu soru çocuğun duyguları öğrenmesinin ilk adımıdır.
3. Komşu, akrabalarla ya da tanıdık kişilerle karşılaşınca selam vermen, nasıl olduklarını sorman çok düşünceli bir davranış.
Duyguları tanıyan ve bunu kelimelerle ifade edebilen çocuğun bu becerisini çevresiyle de kullanabilmesi gerekir.
Çevreyle kurulacak etkili bir iletişim selâmla, hâl hatır sormakla başlar.
Toplum içindeki saygınlığın başladığı noktadır.
4. Ağaçlara, hayvanlara, bitkilere karşı duyarlı olman beni çok etkiliyor.
Her çocuk doğayı, hayvanları, bitkileri sever.
Saygı duymayı, korumayı da biz ona göstermeliyiz.
Aynı evrende birlikte yaşadığımızı, onlarında canı olduğunu, bazılarının bizim gibi duygularının olduğunu bilmesi çok önemlidir.
Duygusal zekâsı yüksek olan çocuk sosyal çevreyle olduğu kadar doğal çevreyle de uyumludur. Onlar yok olursa biz de yok oluruz.
5. Kendini güzel savundun. Aferin.
Duygusal zekâsı yüksek çocuk kendi sınırlarını bilir.
Sadece bilmekle kalmaz savunabilir de.
Bu cümlenin etkili olması için özellikle bebeklik ve çocukluğa geçiş döneminde çocuğa özel alanı konusunda bilinçli yaklaşılmış olması gerekir.
O istemediği halde bedenine zorla dokunmak, fiziksel ya da sözel ihlaller bu cümleyi etkisiz kılar.
6. Başkalarına saygılı davranmanı takdir ediyorum.
Saygının en temel özelliği karşı tarafın sınırlarına özen göstermektir.
Onun sınırlarını ihlal etmemektir.
Bir insanın sınırını ihlal eden söz ve davranışların çocuğa öğretilmesi çok önemlidir.
Bunu uyguladığında mutlaka bu sözle doğru davranışı pekiştirin ki kalıcı olsun.
7. Konuşurken beni dinlemen, gözlerime bakman beni çok etkiliyor. Böyle yapınca değer verdiğini hissediyorum.
Duygusal zekada empati yani duygudaşlık en önemli konulardan biridir.
Aslında duygudaşlık sizin mutlu bir arkadaşlık, mutlu bir evlilik için de en önemli noktalardan biridir.
Duygudaşlığı öğrenmenin yolu ise etkili dinlemekten geçer.
Toplumumuzda önemli bir yaradır bu ama umarım yeni nesil bizden daha ileride olur.
8. Ben farklı düşünüyorum. Her insanın farklı bir düşüncesi olabilir. Bu bir zenginliktir.
Kavgaların, düşmanlıkların önüne geçmenin etkili bir yolu da çocuğun farklı düşüncelerin normal olmasını öğrenmesidir.
Bu cümle bunu en iyi vurgulayan cümlelerdendir.
Ebeveynler birbirleri ile konuşurken uygun zamanda ve uygun bir dille bunu ifade etmeleri çocuğun öğrenmesinde en etkili yoldur.
Tüm yaşamı boyunca çocuğa iyi gelecek bir cümle öğretmiş olursunuz.
9. Bir sıkıntı yaşadığında hemen pes etme. Anne ve baban olarak her zaman arkandayız canım.
Duygusal zekânın yüksek olmasını sağlayan önemli bir bileşen de zorluklarla başa çıkabilmektir.
Başarılı bir işin ya da mutlu bir yuvanın altında zorluklara göğüs gerebilme, zorluklarla mücadele edebilme vardır.
Çünkü başarıya giden yolda da mutluluğa giden yolda da her zaman zorluklar, sıkıntılar olacaktır.
Bunun cesaret gerekir.
Çocuk cesaretini kendi başına yaptığı işlerden ve anne babasının duygusal desteğinden alır.
10. Zorlandığında güvendiğin insanların fikrini alabilirsin.
Doğru zamanda doğru kişilerden aldığınız öneriler, düşünceler hayatınızı değiştirebilir.
“Benim fikrim her zaman doğrudur” düşüncesi başarısızlığın ve mutsuzluğun garantisidir.
Zaman zaman eşinizin fikrini almanız, çocuğun fikrini almanız onun duygusal zekâsını artırır.
Uzm. Psikolog Ramazan Şimşek